Trong vài năm trở lại đây, công nghệ AI liên tục tạo ra những làn sóng mới trong giáo dục trực tuyến (EdTech). Giữa hàng loạt công cụ thông minh, Google NotebookLM nổi lên như một cái tên đặc biệt, không chỉ giúp người học tóm tắt tài liệu, mà còn gợi mở cách tiếp cận tri thức hoàn toàn mới. Tôi đã có dịp trải nghiệm NotebookLM trong công việc nghiên cứu và giảng dạy, và chính điều này khiến tôi đặt ra một câu hỏi: NotebookLM có đủ sức thay đổi thị trường EdTech hay không?
1. Câu chuyện lần đầu tiên tôi tiếp xúc với NotebookLM
Có lẽ bạn cũng từng giống tôi – ngồi trước hàng chục file PDF, bài nghiên cứu, tài liệu giảng dạy, mà chỉ mới đọc vài trang đã thấy… choáng ngợp và than mệt mỏi. Tôi từng mất hàng giờ để cố gắng tóm tắt một chương sách, nhưng cuối cùng khi nhìn lại, đống ghi chú của mình vừa rời rạc vừa thiếu trọng tâm.
Lần đầu tiên tôi biết đến Google NotebookLM là trong một buổi trò chuyện với đồng nghiệp trong lĩnh vực EdTech. Anh ấy chỉ buông một câu: “Ông thử cái NotebookLM đi, hay lắm, nó khác hẳn mấy AI khác đó.” Suốt thời gian về đến nhà, tôi cảm thấy lời nói của ông đồng nghiệp cứ bán tín bán nghi kiểu gì ấy, nhưng cuối cùng tôi vẫn quyết định thử.
Tôi lên hẳn trang NotebookLM của Google, sau đó tạo một sổ ghi chú mới theo hướng dẫn và chọn đại một tài liệu khó nhằn – giáo trình nghiên cứu mà sinh viên thường kêu là “khó nuốt” nhất. Tôi tải lên NotebookLM, chỉ trong vài phút ngắn ngủi, nó đã đưa tôi một bản tóm lược ngắn gọn, mạch lạc, kèm cả gợi ý những nội dung chính để giúp tôi đào sâu thêm. Cái khoảnh khắc đó tôi thực sự thấy mình “nhẹ nhõm” – như thể có một trợ giảng thông minh đang đứng cạnh, giúp tôi phân tích và hệ thống hóa tri thức thay vì để tôi tự loay hoay một mình.
2. Trải nghiệm thực tế: NotebookLM thay đổi cách học của tôi thế nào?
Trước khi có NotebookLM, thói quen học của tôi thường xoay quanh việc đọc – gạch chân – ghi chú. Vấn đề là, càng nhiều tài liệu thì ghi chú của tôi càng trở nên dày đặc, lộn xộn, và rất khó để tìm lại một ý quan trọng nào đó. Tôi cũng thường bị cuốn vào việc chép lại nội dung, thay vì tập trung hiểu và kết nối kiến thức.
Khi sử dụng NotebookLM, điều khiến tôi bất ngờ nhất chính là sự thay đổi trong nhịp học. Tôi không còn dành cả buổi chỉ để “chắt lọc” thông tin nữa. Thay vào đó, tôi có thể:
- Tóm tắt nhanh chóng: Chỉ cần vài phút sau khi tải tài liệu lên, NotebookLM đã giúp tôi rút gọn một chương dài thành một bản lược ý rõ ràng. Điều này không chỉ tiết kiệm thời gian, mà còn giúp tôi nhìn thấy “bức tranh tổng thể” ngay từ đầu.
- Đặt câu hỏi phản biện: NotebookLM không chỉ tóm tắt mà còn gợi ý những câu hỏi xoay quanh nội dung. Đây là điểm tôi cực kỳ thích, vì nó buộc tôi suy nghĩ sâu hơn thay vì đọc lướt qua. Với sinh viên, đây có thể trở thành công cụ rèn luyện tư duy phản biện rất hiệu quả.
- Cá nhân hóa việc học: Tôi nhận ra NotebookLM trả lời dựa trên chính tài liệu tôi đưa vào, chứ không “nói chung chung” như nhiều AI khác. Với tôi, là một người vừa nghiên cứu, vừa giảng dạy thì việc này giống như có một thư ký học thuật hiểu rõ nhu cầu của riêng mình.
Vì thấy NotebokLM cũng thú vị nên tôi đã thử áp dụng công cụ này trong lớp học nhỏ. Tôi để sinh viên nạp tài liệu nghiên cứu, sau đó dùng NotebookLM để cùng nhau rút ra ý chính và thảo luận. Kết quả bất ngờ cho tôi thấy rằng những bạn trước đây ít khi phát biểu lại bắt đầu đưa ra nhận xét, thậm chí tranh luận. Có lẽ, nhờ bản tóm tắt gọn gàng và những câu hỏi gợi ý đã đủ “chạm” nên các bạn cảm thấy tự tin hơn để tham gia.
Với trải nghiệm cá nhân này, tôi có thể nói rằng NotebookLM đã thay đổi cách tôi học và dạy ở ba điểm: tốc độ, chiều sâu và mức độ gắn kết. Thay vì loay hoay với “núi thông tin”, tôi có nhiều thời gian hơn để tập trung vào phần cốt lõi: hiểu, phân tích và ứng dụng.
3. NotebookLM và tác động tiềm năng đến thị trường EdTech
Sau vài tháng trải nghiệm, tôi nhận ra NotebookLM không chỉ là một công cụ hỗ trợ cá nhân. Nó thực sự mở ra nhiều khả năng mới cho EdTech – công nghệ giáo dục.
Trước hết, NotebookLM giải quyết được một vấn đề mà bất kỳ người học nào cũng gặp: quá tải thông tin. Trong bối cảnh học tập suốt đời trở thành xu thế, việc tiếp cận và xử lý lượng kiến thức khổng lồ mỗi ngày là thách thức lớn. NotebookLM giúp “lọc” nhanh, tóm tắt súc tích, và đặc biệt là đưa ra gợi ý học tập mang tính cá nhân hóa. Đây là yếu tố mà các nền tảng EdTech hiện nay vẫn đang loay hoay tìm lời giải.
Thứ hai, từ góc độ giảng dạy, NotebookLM có thể trở thành một “trợ giảng ảo”. Tôi đã thử nghiệm trong lớp học và chứng kiến sự khác biệt: sinh viên tham gia nhiều hơn, tự tin hơn nhờ có khung gợi ý câu hỏi từ NotebookLM. Nếu điều này được áp dụng rộng rãi, các mô hình học trực tuyến có thể trở nên tương tác, sinh động và hiệu quả hơn trước.
Tất nhiên, NotebookLM không phải “chiếc đũa thần”. Nó vẫn có giới hạn: dữ liệu phụ thuộc vào tài liệu đầu vào, và đôi khi tóm tắt còn khô cứng, thiếu tính gợi mở và chưa thật sự linh hoạt để mở rộng ra ví dụ thực tế. Nhưng chính sự “chưa hoàn hảo” này lại cho thấy tiềm năng để các công ty EdTech kết hợp NotebookLM với hệ thống học tập sẵn có, tạo ra những giải pháp linh hoạt hơn.
Vậy, NotebookLM có thay đổi thị trường EdTech không? Theo trải nghiệm và quan sát của tôi, câu trả lời là có – nhưng theo cách dần dần. Nó sẽ không ngay lập tức thay thế các nền tảng học tập hiện tại, nhưng sẽ tạo điều kiện thúc đẩy một xu hướng mới: học tập cá nhân hóa, chủ động và giàu tính phản biện hơn. Và với sự hậu thuẫn của Google, khả năng cao NotebookLM sẽ trở thành một trong những mảnh ghép quan trọng định hình tương lai EdTech.
Khi nhìn lại hành trình từ ngày đầu bỡ ngỡ đến lúc áp dụng thực tế, tôi tin rằng NotebookLM không chỉ là một công cụ. Nó giống như một lời nhắc: trong thời đại AI, cách chúng ta học hỏi và dạy người khác sẽ liên tục được tái định nghĩa. Và ai biết đâu, chính bạn – người đọc bài này – có thể sẽ là người tiếp theo trải nghiệm sự thay đổi ấy.
