
1. Các quyền cơ bản của người lao động
Người lao động có một số quyền cơ bản được pháp luật và các công ước quốc tế bảo vệ:
Quyền được trả lương công bằng: Lương phải xứng đáng với năng suất và chi phí sinh hoạt.
Môi trường làm việc an toàn: Quyền được làm việc trong môi trường không bị phân biệt đối xử, quấy rối hoặc lạm dụng.
Thời gian làm việc và nghỉ ngơi hợp lý: Quyền được nghỉ phép, thời gian làm việc và nghỉ ngơi được sắp xếp phù hợp.
Bảo hiểm và chế độ xã hội: Quyền được hưởng bảo hiểm và các chế độ xã hội khác.
Quyền thương lượng tập thể: Quyền được tổ chức đại diện (công đoàn) và được thương lượng về lương, điều kiện làm việc.
Quyền chấm dứt hợp đồng: Quyền được chấm dứt hợp đồng hợp pháp và nhận các khoản trợ cấp theo luật định.
2. Điều kiện làm việc: Giờ giấc, lương, phúc lợi
Điều kiện làm việc thực tế phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về chuẩn mực lao động:
Giờ làm việc: Giờ làm việc bình thường không vượt quá 8 giờ/ngày hoặc 48 giờ/tuần. Giờ làm thêm phải có giới hạn và chế độ tính lương rõ ràng.
Lương và phúc lợi bắt buộc: Doanh nghiệp phải trả lương tối thiểu vùng và cung cấp các phúc lợi bắt buộc như Bảo hiểm y tế, Bảo hiểm xã hội, nghỉ ốm, thai sản, và nghỉ phép năm.
Chế độ đặc thù: Làm việc ca đêm hoặc ngoài giờ phải có phụ cấp và điều kiện phục vụ phù hợp (nghỉ giữa ca, điều kiện chiếu sáng, bảo hộ).
An toàn lao động: Cung cấp đầy đủ thiết bị bảo hộ phù hợp, trang bị đào tạo an toàn lao động và thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ cho người lao động.
3. Quy định pháp luật Việt Nam áp dụng
Pháp luật Việt Nam là cơ sở nền tảng để bảo vệ quyền và điều kiện làm việc của người lao động:
Bộ luật Lao động Việt Nam quy định chi tiết về giờ làm việc, nghỉ ngơi, hợp đồng và chế độ bảo hiểm.
Việt Nam cũng tham gia các công ước quan trọng của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), như Công ước ILO 87 (Tự do hiệp hội) và ILO 98 (Thương lượng tập thể), bảo vệ quyền thành lập công đoàn.
Các luật chuyên ngành như Luật Bảo hiểm xã hội và Luật An toàn vệ sinh lao động (ATVSLĐ) quy định về chế độ bảo hộ, trang thiết bị và kiểm tra định kỳ.
Việc tuân thủ các quy định này không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là yếu tố được đánh giá cao từ nhà đầu tư và khách hàng trong quá trình chuyển đổi xanh/ESG.
4. Thách thức và cách khắc phục trong thực tiễn
Doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, có thể đối mặt với một số thách thức khi thực thi đầy đủ các tiêu chuẩn lao động:
Chi phí: Khó khăn trong việc đáp ứng chi phí phúc lợi cao.
Tuân thủ: Tình trạng làm thêm quá giờ, không trả lương làm thêm, hoặc áp lực năng suất cao làm ảnh hưởng sức khỏe.
Hệ thống quản lý: Thiếu hệ thống quản lý nhân sự minh bạch, dẫn đến hồ sơ lao động không đủ hoặc sai lệch.
Giải pháp:
Áp dụng Hệ thống quản lý nhân sự (HRM) minh bạch và số hóa.
Kiểm tra định kỳ và đào tạo người quản lý về quyền lao động.
HSTX có thể hỗ trợ xây dựng mẫu chính sách lao động ESG và đào tạo cho ban quản trị, công nhân về quyền và điều kiện làm việc.
5. Vai trò của HSTX trong hỗ trợ doanh nghiệp
HSTX là đối tác hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng văn hóa lao động bền vững:
Cung cấp tiêu chuẩn: Cung cấp bộ công cụ so sánh và hướng dẫn áp dụng tiêu chuẩn lao động quốc tế (ILO, SA8000).
Đào tạo và phổ biến: Tổ chức khóa học, hội thảo về quyền lao động ESG và phổ biến thực tiễn tốt.
Tư vấn chính sách: Hỗ trợ xây dựng chính sách nội bộ, kiểm tra tuân thủ và audit nội bộ điều kiện làm việc.
Tích hợp ESG: Tích hợp tiêu chí quyền lao động vào hệ thống đánh giá ESG, giúp doanh nghiệp minh chứng trách nhiệm với người lao động, tăng tính cạnh tranh trên thị trường vốn và thị trường tiêu dùng xanh.