Yến nuôi trong nhà có nhiều đặc điểm sinh học độc đáo giúp chúng dễ dàng thích nghi với môi trường nhân tạo. Hãy cùng chúng tôi khám phá những đặc điểm này để hiểu rõ hơn về loài chim đặc biệt này nhé.
Hình dáng bên ngoài
Chim yến trưởng thành sinh sống trong nhà có trọng lượng trung bình 13,24 g (dao động từ 12,4 g đến 13,8 g). Lông phần trên cơ thể mang màu đen hơi nhạt, phần dưới xám đen; giữa lưng và đuôi được ngăn cách bởi lớp lông màu xám. Móng chân có màu đen, mắt nâu đen như hạt nhãn và vùng cằm có màu nâu xám bạc tạo thành hình vòng cườm đặc trưng.
Mỏ chim màu đen, dài trung bình 2 mm. Chiều dài cánh đạt khoảng 122 mm, với 7 lông cánh thứ cấp và 10 lông cánh sơ cấp. Lông đuôi dài trung bình 45 mm, gồm 10 lông đuôi thứ cấp. Chân yến có 4 ngón, chiều dài cẳng chân trung bình 10,9 mm, ống chân khoảng 21 mm, và móng chân dài khoảng 4 mm.
Chim yến sử dụng đôi chân để bám vào các bề mặt như vách đá, tường hoặc giá gỗ. Chúng không đậu trên cành cây hay dây điện, vì vậy trong quá trình tiến hóa, yến đã phát triển bộ móng chân đặc thù nhằm thích nghi với lối sống đeo bám trong môi trường tự nhiên cũng như nhà nuôi.
Điều kiện sinh sống của chim yến nhà
Ở Việt Nam, chim yến sinh sống trong nhà phân bố chủ yếu từ Thanh Hóa đến Cà Mau, Phú Quốc – Kiên Giang, và cả các khu vực Tây Nguyên có địa hình cao trên 500 m so với mực nước biển như Đắk Lắk, Lâm Đồng, Gia Lai… Trong những năm gần đây, quần thể chim yến nhà liên tục gia tăng, tạo điều kiện thuận lợi cho nghề nuôi yến phát triển mạnh mẽ và mở ra sinh kế mới cho người dân.
Điều kiện lý tưởng trong nhà yến gồm:
- Nhiệt độ: 27 – 31°C
- Độ ẩm: 70 – 85%
- Ánh sáng: dưới 0,2 lux
- Tập tính: sống theo đàn, làm tổ ở nơi an toàn, kín đáo, ít bị đe dọa bởi thú ăn mồi
Vùng kiếm ăn của chim yến thường là các khu vực đồng ruộng, đồi núi, rừng cây thấp, nơi có nguồn côn trùng bay dồi dào – thức ăn chủ yếu của chúng. Tùy theo thời tiết từng ngày, từng mùa, phạm vi xuất hiện và thời gian kiếm ăn của chim yến có sự thay đổi nhất định. Trong mùa sinh sản, chim thường chọn vùng kiếm ăn gần nơi làm tổ và bay ra vào nhiều lần trong ngày để mang thức ăn về nuôi con non.
Thời gian kiếm ăn
Thời gian chim yến rời tổ đi kiếm ăn thay đổi theo mùa. Thông thường, khi mặt trời mọc cũng là lúc chúng bắt đầu hoạt động.
Thời gian rời tổ: 5h00 – 5h30; vào mùa đông muộn hơn, khoảng 6h00.
Thời gian về tổ: 18h00 – 18h30; vào mùa đông sớm hơn, khoảng 17h30.
Đối với những cá thể không nuôi con, chim yến sẽ rời tổ từ sáng sớm và kiếm ăn liên tục cho đến chiều tối mới quay về nghỉ ngơi. Những cặp đang ấp trứng sẽ luân phiên nhau trở về để duy trì nhiệt độ ấp. Còn các cặp đang nuôi con non thì số lần bố mẹ quay lại tổ phụ thuộc vào độ tuổi của chim con: chim càng lớn thì nhu cầu thức ăn càng cao, khiến tần suất bố mẹ trở về tổ trong ngày nhiều hơn.
Chu kỳ sinh sản
Chim yến làm tổ bằng nước bọt được tiết ra từ hai tuyến nằm dưới lưỡi, ở hai bên má. Vào thời kỳ sinh sản, tuyến nước bọt phát triển mạnh, phình to ở hai bên má. Khi xây tổ, chim yến dùng cơ hàm ép tuyến nước bọt, sau đó dùng lưỡi đẩy nước bọt ra khỏi miệng và quẹt lên vách đá, dầm trần nhà hoặc vách tường để định hình tổ. Nước bọt sẽ khô ngay sau khoảng 2–3 giờ khi tiếp xúc với không khí.
Qua nhiều ngày, từng lớp nước bọt khô dần hình thành lưỡi tổ, và chim yến đeo lên lưỡi tổ này hàng đêm để tiếp tục xây dựng. Quá trình này lặp đi lặp lại cho đến khi tổ hoàn chỉnh, đủ vững chắc để chứa trứng và nuôi con non.
