Hợp nhất TP.HCM - Bình Dương - BR-VT: Cần "chiếc áo mới" xứng tầm quốc tế
Phóng viên Báo Hà Nội Mới đã có cuộc trao đổi chuyên sâu với Tiến sĩ Trần Quang Thắng, Viện trưởng Viện Kinh tế và Quản lý thành phố Hồ Chí Minh, về bài toán quy hoạch sau khi thành phố mở rộng địa giới hành chính.
PV: Theo ông, việc xây dựng lại quy hoạch chung của thành phố Hồ Chí Minh sau hợp nhất cần thiết như thế nào?
TS. Trần Quang Thắng: Việc xây dựng lại quy hoạch chung là bước đi bắt buộc và mang tính chiến lược để đảm bảo sự phát triển đồng bộ, nâng tầm thành phố lên vị thế quốc tế.
Thực tế, sau khi hợp nhất với các tỉnh Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, thành phố đang có tới 613 đồ án quy hoạch phân khu đã được phê duyệt nhưng phần lớn đều dựa trên tư duy cũ. Do đó, việc rà soát, điều chỉnh và tích hợp lại là tối cần thiết để đảm bảo tính thống nhất trong quản lý đô thị.
Trong quy hoạch mới, chúng ta cần tập trung vào các trụ cột:
Tối ưu hóa sử dụng đất: Giảm áp lực di chuyển, phát triển kinh tế tri thức và công nghệ cao.
Kết nối hạ tầng đồng bộ: Hoàn thiện hệ thống giao thông (đường bộ, công cộng, trung chuyển liên vùng) và hạ tầng kỹ thuật (điện, nước, xử lý rác thải).
Tái cấu trúc không gian: Kết nối các khu chức năng (công nghiệp, nghiên cứu, y tế, thể thao) thành một thể thống nhất.
Tầm nhìn 2060: TP.HCM trở thành thành phố toàn cầu, trung tâm kinh tế - tài chính - dịch vụ của châu Á, phát triển theo mô hình đô thị đa trung tâm.
Chiến lược Đô thị Đa trung tâm: Đánh thức tiềm năng vùng ven
PV: Với quy mô không gian đô thị tăng gấp 3 lần, đề án quy hoạch này cần có những tiêu chí gì để thành phố phát triển đồng đều cả ở khu vực trung tâm và vùng sâu, vùng xa, thưa ông?
TS. Trần Quang Thắng: Quy hoạch mới phải giải quyết được bài toán hài hòa giữa kinh tế, môi trường và chất lượng sống, xóa bỏ tình trạng "bỏ quên" các vùng xa như trước đây. Các tiêu chí chiến lược bao gồm:
Phát triển Đa trung tâm (Multi-center): Chuyển từ đơn cực sang đa cực với các vệ tinh như Thủ Đức, Bình Chánh, Củ Chi, Nhà Bè, Cần Giờ. Mỗi trung tâm mang một chức năng đặc thù (logistics, du lịch sinh thái, công nghệ cao...).
Tối ưu hóa quỹ đất: Tái cấu trúc khu đô thị hiện hữu, tăng mật độ hợp lý, hạn chế tối đa quy hoạch "treo" và lợi ích nhóm. Ưu tiên đất cho không gian công cộng, giáo dục, y tế.
Kết nối hạ tầng liên vùng: Đầu tư mạnh vào Metro, đường vành đai để rút ngắn khoảng cách địa lý.
Đặc biệt, cần chú trọng Bảo tồn bản sắc và thúc đẩy kinh tế tri thức. Các vùng sâu sẽ được đánh thức bằng nông nghiệp thông minh, du lịch cộng đồng và các dự án khởi nghiệp sáng tạo, đi kèm với việc nâng cao hạ tầng xã hội (điện, đường, trường, trạm) để thu hút dân cư.
Tư duy quy hoạch mới: Xóa bỏ "chồng lớp", hướng tới thực tiễn
PV: Điểm hạn chế của các lần xây dựng quy hoạch trước đây là phải làm nhiều quy hoạch chồng chéo (chung, 1/5000, 1/2000...). Theo ông, cách làm quy hoạch hiện nay nên thay đổi thế nào?
TS. Trần Quang Thắng: Chúng ta cần đoạn tuyệt với cách làm chia nhỏ, chồng chéo gây chậm tiến độ. Tư duy mới phải là Tích hợp - Thực tế - Linh hoạt.
Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được và các chuyên gia đã đồng thuận đề xuất:
Tích hợp quy hoạch: Loại bỏ phân lớp rời rạc. Quy hoạch phải gắn liền với nguồn lực và khả năng thực hiện ngay, tránh việc chỉ để "trưng bày".
Phân vùng chức năng rõ ràng: Loại bỏ vùng giao thoa chồng lấn, tái cấu trúc theo hướng đa trung tâm.
Ứng dụng công nghệ: Sử dụng dữ liệu số để người dân và doanh nghiệp cùng tham gia giám sát, phản hồi.
Nghị quyết 98 và Kỷ nguyên vươn mình: Không để thành phố "lỡ nhịp"
V: Nghị quyết số 98/2023/QH15 đang được sửa đổi. Làm thế nào để thành phố không “lỡ nhịp” do chờ chính sách trong kỷ nguyên vươn mình?
TS. Trần Quang Thắng: Chúng ta không thể thụ động chờ đợi. Trong số 44 cơ chế của Nghị quyết 98, đã có 30 cơ chế được áp dụng. Thành phố cần hành động ngay:
Tận dụng cơ chế đã có hiệu lực: Đẩy mạnh mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD), đối tác công tư (PPP), phân cấp quản lý tài chính.
Tăng tốc dự án chiến lược: Triển khai hoàn thiện 41 dự án PPP trong lĩnh vực y tế, giáo dục, văn hóa, thể thao đã được thông qua.
Xúc tiến đầu tư: Công khai danh mục dự án, rút ngắn quy trình để đón dòng vốn tỷ USD.
"Đây là thời điểm vàng để TP.HCM khẳng định vai trò đầu tàu, chuẩn bị sẵn sàng để 'bật dậy', không lỡ nhịp trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc."
PV: Trân trọng cảm ơn ông!
