ThS. Hồ Thanh Hải
Phó Chủ tịch - Trưởng Ban Tổ chức Hội đồng họ Hồ Việt Nam
Trong dòng chảy lịch sử ngàn năm dựng nước và giữ nước, mỗi dòng họ Việt Nam đều để lại những dấu ấn riêng biệt, góp phần làm nên bản sắc văn hóa dân tộc. Dòng họ Hồ chúng ta là một dòng họ lâu đời ở Việt Nam, nổi tiếng với lòng yêu nước, truyền thống hiếu học và tinh thần cải cách, từng có những bậc hiền tài kiệt xuất làm rạng rỡ non sông. Nhưng để những giá trị ấy không chỉ dừng lại trong sách sử hay ký ức mờ xa, mà thật sự trở thành nền tảng tinh thần cho con cháu hôm nay và mai sau, cần lắm những người dày công khảo cứu, viết lách, lưu giữ.
Trong số những người đã dành tâm huyết đặc biệt cho công việc này, NCS-ThS Hồ Minh Châu, Trưởng ban Dự án Kinh tế Số Hồ tộc, Phó Ban Doanh nhân Hội đồng họ Hồ Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng họ Hồ Khánh Hòa và một số tác giả khác nổi bật như những tấm gương bền bỉ. Các tác giả đã viết nhiều bài nghiên cứu, sưu tầm, biên khảo và cảm nhận về lịch sử, danh nhân, truyền thống và văn hóa họ Hồ Việt Nam. Mỗi bài viết không chỉ đơn thuần là ghi chép, mà là một nén tâm nhang tri ân Tiên Tổ, một lời nhắc nhở với con cháu hôm nay và cũng là hành trang để hậu thế bước tiếp.
Giá trị của những bài viết
Điểm quý nhất trong những công trình của ông Hồ Minh Châu và một số tác giả chính là sự hệ thống và liền mạch. Lịch sử họ Hồ vốn trải dài qua nhiều vùng đất, nhiều chi nhánh, nhiều nhân vật. Nếu không có người sưu tầm, tổng hợp, mạch tri thức ấy sẽ phân tán, dễ mai một. Các bài viết của các tác giả như những sợi chỉ đỏ, nối kết lại từng mảnh ghép, từ Đức Nguyên Tổ Hồ Hưng Dật tạo dựng nên họ Hồ Việt Nam, cụ Hồ Hồng lập nên Quỳnh Đôi, dòng dõi Trạng nguyên Tam công, đến Hoàng đế Hồ Quý Ly, anh hùng dân tộc Quang Trung – Nguyễn Huệ, rồi các bậc hiền tài, khoa bảng, tướng lĩnh qua các thời kỳ. Nhờ vậy, con cháu hôm nay có thể hình dung được bức tranh tổng thể về truyền thống dòng họ, thay vì chỉ biết từng mẩu chuyện rời rạc.
Không chỉ dừng lại ở tính hệ thống, các bài viết còn chứa đựng tinh thần tri ân sâu sắc. Mỗi trang viết đều toát lên niềm kính trọng với các bậc tiền nhân, khẳng định rằng nếu không có những hy sinh, cống hiến của cha ông, sẽ không có chúng ta hôm nay. Đây chính là điểm chạm để thức tỉnh lòng tự hào, đồng thời cũng là trách nhiệm: con cháu phải sống sao cho xứng đáng.
Đặc biệt, nhiều bài viết mang tính gợi mở, đặt ra những câu hỏi, những hướng nghiên cứu tiếp nối. Đó không chỉ là thành quả cá nhân, mà là lời mời gọi để cộng đồng cùng chung tay. Đây là điều hiếm có, vì đa phần các công trình nghiên cứu thường khép kín; còn ở đây, chúng mở ra cánh cửa cho sự cộng hưởng.
Mỗi bài viết của các tác giả không chỉ là một công trình nghiên cứu, mà còn là hành động tri ân, là tiếng lòng gửi về Tiên Tổ, đồng thời là món quà tinh thần dành cho con cháu hôm nay và mai sau. Chúng ta có thể nhìn thấy giá trị của những công trình ấy ở ba phương diện then chốt.
Trước hết, về tri thức, những bài viết đã giúp hệ thống hóa và kết nối những mảnh ghép vốn tản mát trong lịch sử họ Hồ: từ cội nguồn khai cơ lập nghiệp, đến những danh nhân hiển hách trong chính trị, quân sự, văn hóa, khoa bảng. Nhờ đó, con cháu trong họ có thể nhận ra một bức tranh tổng thể, thấy rõ dòng họ Hồ không chỉ là một cộng đồng gia tộc, mà còn là một phần máu thịt của lịch sử dân tộc Việt Nam.
Thứ hai, về đạo lý, mỗi trang viết đều thấm đẫm tinh thần biết ơn. Đó là lời nhắc nhở rằng chúng ta hôm nay có được đời sống yên ổn, có sự nghiệp và vị thế, đều bắt nguồn từ công đức, trí tuệ, sự hy sinh và vun bồi của bao thế hệ tiền nhân. Mỗi nhân vật lịch sử, mỗi câu chuyện truyền thống đều là tấm gương sáng, là mạch nguồn để con cháu soi mình, sống xứng đáng và tiếp nối.
Thứ ba, về tương lai, những công trình này không khép lại, mà mở ra. Chúng gợi ý, khuyến khích thế hệ trẻ tiếp tục tìm tòi, bổ sung, chỉnh lý, làm giàu thêm kho tàng tri thức của dòng họ. Một công trình lịch sử dòng họ không bao giờ dừng lại ở một tác giả, một thời điểm, mà cần trở thành dòng chảy liên tục, qua đó hình thành sức mạnh tinh thần, củng cố sự gắn kết và niềm tự hào của nhiều thế hệ.
Thực trạng tiếp nhận
Thế nhưng, thật đáng tiếc, công sức ấy vẫn chưa được cộng đồng họ Hồ Việt Nam đón nhận như đáng lẽ phải có. Không ít người con họ Hồ vẫn chưa dành thời gian đọc kỹ, chưa thật sự tìm hiểu nghiêm túc. Các bài viết, dù đã công bố rộng rãi, vẫn còn ít người quan tâm, chia sẻ, lan tỏa. Số người tìm đọc, nghiền ngẫm vẫn còn hạn chế; sự ủng hộ tinh thần dành cho tác giả còn ít ỏi; việc giới thiệu, phổ biến trong các hội họp, các kênh truyền thông của dòng họ chưa được chú trọng. Nhiều con cháu vẫn mải mê với công việc riêng, hoặc chỉ tham dự sinh hoạt họ tộc theo hình thức, chưa thật sự dành thời gian tìm hiểu kỹ về nguồn gốc, truyền thống của mình. Hội đồng họ Hồ các cấp và các ban chức năng có liên quan cũng chưa thực sự chú trọng việc giới thiệu, phổ biến, biến những bài viết ấy thành tài sản chung của cả cộng đồng.
Tình trạng này tạo ra một khoảng cách lớn: người viết đơn độc trên hành trình tri ân, trong khi lẽ ra cần sự đồng hành, cổ vũ của cả dòng họ. Không ít bà con còn nghĩ việc nghiên cứu, ghi chép chỉ là chuyện “của ai đó”, chưa ý thức rằng đó chính là gốc rễ, là vốn liếng tinh thần của cả cộng đồng.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng này. Một mặt, nhịp sống hiện đại với bao lo toan khiến nhiều người ít quan tâm đến việc đọc và suy ngẫm những công trình dài hơi. Thế hệ trẻ quen với thông tin ngắn gọn, trực quan, nên khó tiếp cận những bài nghiên cứu dài. Nhưng mặt khác, không thể phủ nhận rằng, Hội đồng họ Hồ các cấp và các Ban chức năng có phần thiếu một kế hoạch bài bản trong việc gìn giữ, phổ biến và lan tỏa tri thức dòng họ. Nguồn lực tài chính để in ấn, tổ chức hội thảo, tọa đàm còn hạn chế. Các Ban chưa được phân công nhiệm vụ rõ ràng và phối hợp nhịp nhàng: Ban Doanh nhân chưa thật mạnh trong việc huy động quỹ hỗ trợ tri thức; Ban Văn hóa, Ban Truyền thông… chưa tạo ra các sản phẩm truyền thông hấp dẫn; Ban Thanh niên chưa tổ chức các hoạt động trải nghiệm gắn với tìm hiểu gia phả; Ban Sử chưa hình thành một nhóm chuyên môn đủ mạnh để biên tập, số hóa, chưa xây dựng được lịch trình định kỳ để giới thiệu, thảo luận các công trình này. Chính sự thiếu đồng bộ ấy đã khiến công sức cá nhân bị bỏ ngỏ, giá trị tập thể bị lãng phí.
Trách nhiệm của Hội đồng họ Hồ các cấp và các ban chức năng của Hội đồng họ Hồ Việt Nam
Trước tình hình ấy, trách nhiệm của Hội đồng họ Hồ các cấp (đặc biệt quan trọng là cấp tỉnh, thành phố), cũng như các Ban chức năng của Hội đồng họ Hồ Việt Nam là vô cùng lớn. Hội đồng họ Hồ các cấp không chỉ dừng ở việc tổ chức lễ lạt, gặp mặt, mà còn phải định hướng, bồi đắp nền tảng tinh thần, khơi dậy niềm tự hào chung. Các Ban Sử, Ban Truyền thông, Ban Văn hóa, Ban Thanh niên… cần coi việc lan tỏa, phổ biến, giới thiệu các bài viết của các tác giả là một nhiệm vụ trọng tâm. Chỉ khi có sự vào cuộc mạnh mẽ từ tổ chức, tri thức ấy mới đến được với đông đảo bà con.
Trong kỷ nguyên số, số hóa là chìa khóa. Một công trình dài có thể được rút gọn thành video 5–10 phút, thành podcast trò chuyện với tác giả, thành bản đồ số gia phả, thành thư viện trực tuyến mở cho mọi con cháu. Khi những sản phẩm này được lan tỏa, con cháu sẽ thấy tri thức dòng họ gần gũi, hữu ích, không xa vời.
Bên cạnh đó, cần có cơ chế tập hợp, biên soạn, xuất bản thành sách, thành kỷ yếu chính thống, để không chỉ lan tỏa trong cộng đồng họ Hồ, mà còn giới thiệu ra xã hội, bạn bè quốc tế. Đây không chỉ là việc riêng của một cá nhân, mà phải trở thành dự án chung, có sự tham gia và ủng hộ của nhiều người.
Hệ lụy và hậu quả
Nếu sự thờ ơ này kéo dài, hậu quả sẽ rất nặng nề.
Trước hết, truyền thống có nguy cơ bị mai một. Những câu chuyện, những bài học từ tiền nhân nếu không được lưu giữ và truyền lại, sẽ trôi đi theo thời gian.
Thứ hai, thế hệ trẻ sẽ mất đi điểm tựa tinh thần. Trong bối cảnh xã hội biến đổi nhanh, nếu không có căn cốt văn hóa – lịch sử, thanh niên sẽ dễ mất phương hướng, thiếu niềm tự hào, thiếu động lực phấn đấu.
Thứ ba, cộng đồng họ Hồ sẽ trở nên rời rạc, thiếu sức mạnh gắn kết, trong khi nhiều dòng họ khác đã và đang làm rất tốt việc hệ thống hóa gia phả, tôn vinh tiền nhân, xây dựng các công trình tri ân. Và so với nhiều dòng họ khác trong cả nước – những dòng họ đã và đang làm rất bài bản trong việc nghiên cứu, xuất bản, tổ chức hoạt động tri ân – họ Hồ sẽ tụt lại phía sau, chịu thiệt thòi khi muốn bảo tồn, phát huy truyền thống, hay tranh thủ nguồn lực hỗ trợ xã hội. Nguy hiểm hơn, khoảng trống tri thức nếu không được lấp bằng nghiên cứu chân chính, sẽ bị lấp bởi thông tin sai lệch, suy diễn tùy tiện, hoặc thậm chí là thương mại hóa thiếu lành mạnh.
Cuối cùng, nếu không biết trân trọng những công trình hiện có, chúng ta sẽ phụ lòng người tâm huyết, và quan trọng hơn, phụ cả công đức của Tiên Tổ.
Hãy cùng nhau đọc, suy ngẫm và trân trọng những công trình tâm huyết của các tác giả.
Hãy lan tỏa tri thức ấy đến cộng đồng, để không một người con họ Hồ nào thờ ơ với cội nguồn của mình.
Hãy biến sự biết ơn thành hành động: kính đề nghị Hội đồng họ Hồ Việt Nam cần lập kế hoạch bảo tồn, số hóa, phổ biến các công trình; Hội đồng địa phương cần tổ chức các hoạt động giới thiệu, chia sẻ; các Ban chức năng cần nhận rõ trách nhiệm, phối hợp chặt chẽ, tạo thành sức mạnh tổng hợp.
Hãy huy động nguồn lực trí tuệ, tài chính, công nghệ, để biến nghiên cứu thành sản phẩm sống động, gần gũi, hấp dẫn với nhiều thế hệ.
Hãy để tri thức dòng họ trở thành hành trang chung, chứ không phải là tiếng nói đơn lẻ.
Bởi vì, nếu chúng ta đồng lòng, công đức của Tiên Tổ sẽ được gìn giữ, dòng họ sẽ vững mạnh, thế hệ trẻ sẽ tự hào và trách nhiệm hơn. Ngược lại, nếu chúng ta thờ ơ, mai một sẽ là điều không tránh khỏi, và chính con cháu chúng ta sẽ là người gánh chịu thiệt thòi.
Lời kêu gọi và thông điệp hành động
Hơn lúc nào hết, đã đến lúc mỗi người con họ Hồ phải tự hỏi: Chúng ta có thể làm gì để tri ân Tiên Tổ, để gìn giữ và phát huy truyền thống dòng họ? Đừng để những trang viết quý báu chỉ nằm yên trong ngăn kéo, trên một vài trang báo hay website, mà hãy đọc, hãy chia sẻ, hãy bàn luận và bổ sung.
Hãy để tinh thần trách nhiệm lan tỏa từ mỗi cá nhân đến tập thể. Hãy coi việc tìm hiểu lịch sử dòng họ không phải là chuyện “xa xỉ” hay “của ai đó”, mà chính là bổn phận, là sự biết ơn. Và hơn hết, hãy biến sự biết ơn ấy thành hành động: tổ chức các buổi sinh hoạt, tọa đàm, giới thiệu các công trình nghiên cứu; khuyến khích thế hệ trẻ tham gia tìm hiểu; xây dựng các kênh truyền thông hiện đại để lan tỏa rộng rãi.
Thông điệp dành cho toàn thể con cháu họ Hồ hôm nay là:
Tri ân Tiên Tổ – Gìn giữ truyền thống – Chung tay lan tỏa – Xây dựng tương lai.
Nếu làm được như vậy, chúng ta không chỉ tiếp nối công sức của những người tâm huyết như các tác giả, mà còn dựng xây một nền tảng tinh thần vững chắc, để con cháu muôn đời sau tự hào mang trong mình dòng máu họ Hồ.
Xin hãy coi việc giữ gìn, phát huy tri thức về dòng họ là trách nhiệm chung, là nghĩa vụ với Tiên Tổ, là món quà gửi đến thế hệ mai sau. Chỉ khi đó, dòng họ Hồ Việt Nam mới thật sự xứng đáng với truyền thống hiển hách và công đức mà tổ tiên đã dày công gây dựng.
Công trình của các tác giả là minh chứng sống động cho tinh thần “uống nước nhớ nguồn”, là tấm gương để tất cả noi theo. Nhưng để những giá trị ấy không chỉ là tiếng nói đơn độc mà trở thành tài sản chung, thì rất cần sự chung tay, đồng lòng của Hội đồng họ Hồ các cấp và của mỗi người con họ Hồ. Nếu chúng ta tiếp tục thờ ơ, chẳng những phụ công sức của một người dày tâm huyết, mà còn phụ cả công đức của Tiên Tổ, để lại khoảng trống đáng tiếc cho hậu thế. Ngược lại, nếu biết trân trọng, nâng niu, biến công trình ấy thành nền tảng tinh thần chung, thì đó sẽ là ngọn lửa thắp sáng niềm tự hào, khích lệ thế hệ sau vươn lên, làm rạng danh dòng họ và góp phần dựng xây quê hương, đất nước.
Tháng 9 năm 2025
Nguyễn Nhật Thanh |
khoảng 1 giờ trước
Nguyễn Nhật Thanh |
2 ngày
Nguyễn Nhật Thanh |
2 ngày
Nguyễn Nhật Thanh |
3 ngày
Nguyễn Nhật Thanh |
4 ngày
Nguyễn Nhật Thanh |
6 ngày
Nguyễn Nhật Thanh |
7 ngày
Nguyễn Nhật Thanh |
7 ngày
Nguyễn Nhật Thanh |
khoảng 1 giờ trước
Nguyễn Nhật Thanh |
12 ngày
